મગફળી ખેતીમાં ગુજરાતના ખેડૂતોથી રાષ્ટ્રીય ઉછાળો: નવી જાતો અને વૈજ્ઞાનિક ટેક્નિક
અહીં ગુજરાતના જૂનાગઢમાં મગફળીની નવી જાતોના વિકાસ અને વાવેતર વિસ્તારના વધારા પર આધારિત એક વૈજ્ઞાનિક માહિતી ધરાવતો આર્ટિકલ રજૂ કર્યો છે:
જૂનાગઢની જમીનથી જન્મેલી સૂર્યસ્નેહી મગફળીની નવી ક્રાંતિ
ગુજરાત—વિશેષરૂપે સૌરાષ્ટ્રના જૂનાગઢ જિલ્લામાં—મગફળીના વાવેતર અને સંશોધનમાં એક નવી ઉછાળો આવી છે. દેશમાં મગફળીના મુખ્ય ઉત્પાદક રાજ્ય તરીકે ઓળખાતા ગુજરાતે છેલ્લાં દાયકામાં કૃષિ ક્ષેત્રમાં વિવિધ નવીનતા અપનાવી છે, જેમાં જૂનાગઢ કૃષિ યુનિવર્સિટી (JAU) દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલી મગફળીની નવી જાતો ખેતીમાં ફેરફાર લાવતી સાબિત થઈ છે.
નવિન જાતો અને તેમની વિશિષ્ટતાઓ
જૂનાગઢ કૃષિ યુનિવર્સિટી દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલી મુખ્ય મગફળીની જાતોમાંથી કેટલીક પસંદગીની જાતો:
🌱 જેમુ-વર્ષા (GG-20)
- ઓછા પાણીમાં વધુ ઉપજ
- ઓઈલી કન્ટેન્ટ વધુ – તેલ ઉદ્યોગ માટે ઉત્તમ
- જીવાતો સામે સહનશીલ
🌱 જેમુ-ઉત્તમ (GG-22)
- મુખ્યત્વે રોયલ ખેતી માટે
- પૌષ્ટિક તત્વોથી ભરપૂર
- જમીનને વધુ શુદ્ધ રાખે છે
🌱 જેમુ-સતત (GG-39)
- સતત ફૂલી રહેનાર છોડ
- પાનખર સુધી ઉપજ ચાલુ રહે
- વધુ મગફળી શેલ્સ પ્રતિ છોડ
આ જાતોનું વિકાસ જીવાણુવિજ્ઞાન, જૈવ વિધાન અને સંશ્લેષણ પદ્ધતિથી થયું છે, જે ખેડૂતને વધુ ઉપજ, ઓછા રોગ, અને બજારમાં વધુ ભાવ મેળવવા માટે સક્ષમ બનાવે છે.
વાવેતર વિસ્તારનો ઐતિહાસિક ઉછાળો
ગુજરાતમાં મગફળીનું વાવેતર છેલ્લા 10 વર્ષમાં નોંધપાત્ર રીતે વધ્યું છે.
| વર્ષ | વાવેતર વિસ્તાર (લાખ હેકટરમાં) |
|---|---|
| 2015 | 12.95 |
| 2012-2014નો સરેરાશ | 13.69 |
| 2022-2024નો સરેરાશ | 17.50 |
| 2024 | 19.08 |
| 2025 | 20.11+ (અને વધે તેવી શક્યતા) |
કપાસ જેવા પરંપરાગત પાકોની સરખામણીએ ખેડૂતો હવે મગફળી તરફ વધુ ઝુકી રહ્યાં છે. તેનું મુખ્ય કારણ છે:
- ભવિષ્યમાં ખાતર ખર્ચમાં ઘટાડો
- વધુ નફો આપતી જાતો
- જીરતીય આવકમાં વૃદ્ધિ
- જૈવિક ખેતી તરફ વળાંક
ખેડૂતો અને નીતિ નિર્માતાઓ માટે સૂચનો
✅ નવા વાવેતરકર્તા માટે
- GG-20 અથવા GG-39 જેવી આધુનિક જાતો પસંદ કરો
- નીંદણ નિયંત્રણ અને સૂક્ષ્મ સિંચાઈ પદ્ધતિ અપનાવો
- પૌષ્ટિક વાવેતર ચક્ર (nutrient rotation) અપનાવો
✅ સરકાર માટે
- વધુ સંશોધન કેન્દ્રો સ્થાપવા
- જાતોની પ્રમાણિત બીજ ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવી
- ખેડૂતોને માર્ગદર્શન આપવા માટે તાલુકા સ્તરે કૃષિ સહાયક કેન્દ્રો વિકસાવા
નિષ્ણાતો શું કહે છે?
“ગુજરાતના ખેડૂત હવે વૈજ્ઞાનિક ખેતી તરફ આગળ વધી રહ્યાં છે. જૂનાગઢ યુનિવર્સિટી દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલી જાતો દેશભરમાં લોકપ્રિય બનતી જાય છે.”
– ડૉ. કે.પી. પટેલ, મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક, JAU
નિષ્કર્ષ: મગફળી હવે માત્ર પાક નહિ, તકો છે!
ગુજરાતની ધરતી પર વિકસતી નવી જાતો અને વધી રહેલો વાવેતર વિસ્તાર એ દર્શાવે છે કે રાજ્ય મગફળીના ક્ષેત્રે એક કૃષિ ક્રાંતિ તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. જો યોગ્ય માર્ગદર્શન અને ટેકનિક અપનાવવામાં આવે, તો મગફળી માત્ર ઘરના પાટિયાં પર નહીં પણ વૈશ્વિક બજારમાં પણ ગુજરાતનું નામ ચમકાવી શકે છે.
#મગફળી_ખેતી #ગુજરાતીખેડૂત #જૂનાગઢમગફળી #ખરીફપાક #ખેતીવિજ્ઞાન #મગફળીઉત્પાદન #સૌરાષ્ટ્રખેતી #ખેડૂતોનોગર્વ #જૈવિકખેતી #બારામાસખેતી #ગુજરાતખેતી
