ભારતના કૃષિ અને કોમોડિટી માર્કેટમાં દિવાળીના સમય દરમિયાન હંમેશાં ખરીદી-વેચાણની તેજી જોવા મળે છે. ખાસ કરીને ડુંગળી અને કીબલ જેવા પ્રોડક્ટ્સ તહેવારોની સિઝનમાં સ્થાનિક તેમજ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારે માંગ ધરાવે છે. પરંતુ આ વર્ષ 2025માં દિવાળી બાદના સમયમાં બજારમાં ભાવ ઘટાડાના મજબૂત સંકેતો મળી રહ્યા છે.
અમેરિકન ટ્રેડ નીતિઓ અને વૈશ્વિક સપ્લાયનો સીધો અસરકારક પ્રભાવ
આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ડુંગળી અને કીબલના ભાવોમાં પરિવર્તન મુખ્યત્વે અમેરિકન નીતિઓ પર આધાર રાખે છે. તાજેતરમાં અમેરિકાએ 50 ટકા ટ્રેફિક ટેક્સ લાગુ કર્યો છે, જેના કારણે ત્યાંના આયાતકારોએ ભારતીય માર્કેટમાંથી ખરીદી ધીમી કરી દીધી છે. નિકાસ ઘટતા ભારતીય બજારમાં વધારાનો સ્ટોક એકઠો થવા લાગ્યો છે.
ગુજરાતના જાણીતા મહેસૂલ કન્સલ્ટન્ટ વિધુભાઈ કોડિયા જણાવે છે કે, “અમેરિકન ટેક્સ નીતિઓના કારણે ભારતીય નિકાસકારોને ખરીદદારો મળવામાં મુશ્કેલીઓ પડી રહી છે. પુરવઠો વધતો જાય છે જ્યારે માંગ સ્થિર છે, જેના કારણે દિવાળી બાદના દિવસોમાં ડુંગળી ના ભાવોમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થવાની શક્યતા છે.”
તેમણે ઉમેર્યું કે તહેવારો દરમિયાન બજારમાં તેજી રહેવી સ્વાભાવિક છે, પરંતુ તહેવારો બાદ પુરવઠો જો માંગ કરતાં વધુ રહેતો હોય તો ભાવમાં નરમાઈ આવવી અનિવાર્ય છે. ખાસ કરીને નિકાસ આધારિત માર્કેટમાં નીતિ પરિવર્તનનો પ્રભાવ સ્થાનિક ભાવ પર તરત જ જોવા મળે છે.
નાશિક અને સૌરાષ્ટ્રમાંથી સતત આવક વધતા બજારમાં દબાણ
રાજસ્થાનના જાણીતા ખેડૂત અને વેપારી પ્રફુલ રંગાણી જણાવે છે કે હાલના સમયમાં નાશિકમાંથી ડુંગળીની આવક સતત વધી રહી છે. તહેવારોના અંત પછી આવકમાં કોઈ ઘટાડો જોવા મળ્યો નથી. જેના કારણે હોલસેલ માર્કેટમાં સપ્લાયનું પ્રમાણ વધતું જાય છે.
તેમણે જણાવ્યું કે, “નાશિક અને સૌરાષ્ટ્રના વિસ્તારોમાંથી આવક સતત વધે છે, જેના કારણે તહેવારો બાદના દિવસોમાં ડુંગળીના ભાવમાં 20 થી 40 રૂપિયાનો ઘટાડો થવાની સંભાવના છે. બજારમાં માંગની તુલનાએ પુરવઠો વધારે છે. આ પરિસ્થિતિ લાંબા સમય સુધી ટકી શકે છે જો નિકાસની ગતિ ફરીથી તેજી ન પકડે.”
આ પણ જુઓ : રવિ (શિયાળુ) પાકોના વાવેતરનો આદર્શ સમયગાળો: જીરૂ વરીયાળી ઈસબગુલ ઉપજ માટે ખેડૂતો માટે માર્ગદર્શન
બજારના મુખ્ય પરિબળો:
- અમેરિકન નીતિઓ: 50% ટ્રેફિક ટેક્સના કારણે નિકાસ ઘટી છે.
- સ્થાનિક આવક: નાશિક અને સૌરાષ્ટ્રમાંથી સતત પુરવઠો.
- તહેવારો બાદની માંગ: દિવાળી બાદ ખરીદીમાં ધીમો પાડી.
- સ્ટોક પોઝિશન: વેપારીઓ અને ખેડૂતો પાસે મોટો જથ્થો.
- આંતરરાષ્ટ્રીય સ્પર્ધા: અન્ય દેશોમાં પણ સપ્લાય વધી રહ્યો છે, જેનાથી ભારતીય નિકાસને સ્પર્ધાનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે.
ખેડૂતો માટે સંકેત અને તૈયારી
ભાવોમાં આવનારા ઘટાડાને જોતા ખેડૂતોને પોતાની વેચાણની નીતિમાં થોડા ફેરફારો કરવાની જરૂર પડશે. મોટાપાયે સ્ટોક રાખવાની જગ્યાએ યોગ્ય સમયે વેચાણ કરવું યોગ્ય રહેશે. તહેવારો બાદ માર્કેટમાં તેજી રહેવાની શક્યતા ઓછી હોવાથી સમયસર વેચાણથી નફો સુરક્ષિત કરી શકાય છે.
આ સાથે જ ખેડૂતો માટે સરકારની MSP (લઘુત્તમ ટેકો ભાવ) નીતિ અને સ્થાનિક માર્કેટ યાર્ડની સ્થિતિ પર પણ નજર રાખવી જરૂરી છે. ઘણીવાર સરકાર બજારમાં હસ્તક્ષેપ કરી ભાવને સ્થિર રાખવાનો પ્રયાસ કરે છે, પરંતુ આ પ્રક્રિયા તાત્કાલિક ઉકેલ નથી.
વેપારીઓ અને હોલસેલ માર્કેટ માટેની અસર
હોલસેલ માર્કેટમાં હાલના સમયમાં જથ્થો વધ્યો છે અને ખરીદદારોની સંખ્યા ઘટી છે. આ સ્થિતિમાં વેપારીઓને પોતાના સ્ટોક મેનેજમેન્ટ પર ખાસ ધ્યાન આપવું પડશે. ઘણા વેપારીઓ તહેવારો પહેલા વધારે ખરીદી કરીને સ્ટોક ભરી દેતા હોય છે, પરંતુ જો ભાવ ઘટે તો તેઓને નુકસાનનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
તેથી હાલની પરિસ્થિતિમાં સાવચેતીપૂર્વક ખરીદી અને ફાસ્ટ મૂવમેન્ટ મહત્વપૂર્ણ બની જાય છે. માર્કેટમાં વધુ સમય માટે સ્ટોક રોકી રાખવો જોખમી સાબિત થઈ શકે છે.
ખેડૂત અને ગ્રાહકો માટે મિશ્ર સંકેત
એક તરફ જ્યાં ખેડૂતોને ઓછા ભાવનો સામનો કરવો પડી શકે છે, ત્યાં ગ્રાહકોને રાહત મળી શકે છે. રીટેલ માર્કેટમાં ડુંગળીના ભાવ ઘટવાથી દૈનિક જરૂરિયાતના ખર્ચમાં થોડી રાહત આવશે.
ઘણા શહેરોમાં રીટેલ સ્તરે પહેલેથી જ ભાવ સ્થિર થઈ ગયા છે. દિવાળી બાદ પુરવઠો વધતા ભાવોમાં વધુ ઘટાડો શક્ય છે. આથી શહેરી ગ્રાહકો માટે આ સમાચાર સકારાત્મક છે.
નિષ્કર્ષ
દિવાળી બાદના દિવસોમાં ડુંગળી અને કીડણના ભાવમાં 20 થી 40 રૂપિયાનો ઘટાડો થવાની શક્યતા છે. અમેરિકન નીતિમાં થયેલા ફેરફારો, નાશિક અને સૌરાષ્ટ્રમાંથી વધતો પુરવઠો, અને તહેવારો બાદની ધીમી માંગ — આ બધા પરિબળો મળીને બજારમાં દબાણ ઉભું કરી રહ્યા છે.
ખેડૂતો અને વેપારીઓએ આ પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને યોગ્ય નિર્ણય લેવાની જરૂર છે. સાથે જ નિકાસ નીતિઓ અને આંતરરાષ્ટ્રીય સપ્લાયની સ્થિતિ પર પણ નજર રાખવી મહત્વપૂર્ણ રહેશે.
આગામી અઠવાડિયાઓમાં જો નિકાસની ગતિ તેજી ન પકડે તો સ્થાનિક બજારમાં ભાવ વધુ નરમ થવાની સંભાવના છે.