ભારતમાં આધાર કાર્ડ દરેક નાગરિક માટે એક અત્યંત મહત્વપૂર્ણ ઓળખ દસ્તાવેજ છે. આધારમાં આપેલા 12 અંકોના નંબર દ્વારા નાગરિકોની ઓળખ તેમજ સરકારી સેવાઓનો લાભ મેળવવામાં સરળતા થાય છે. આ કાર્ડ માત્ર ઓળખ પુરતું નથી, પરંતુ બેન્કિંગ, સબસિડી, શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ, સરકારી યોજનાઓ સહિત અનેક ક્ષેત્રોમાં ફરજિયાત દસ્તાવેજ તરીકે ઉપયોગમાં લેવાય છે. તાજેતરમાં કેન્દ્ર સરકારે આધાર કાર્ડ અંગે એક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય જાહેર કર્યો છે, જેનો સીધો લાભ લાખો પરિવારો અને બાળકોને મળશે.

નવા નિયમ મુજબ બાયોમેટ્રિક અપડેટ હવે મફત

હવે સુધી, જો કોઈ બાળક અથવા કિશોરને આધાર કાર્ડમાં બાયોમેટ્રિક અપડેટ કરાવવું હોય તો તેના માટે ₹50 ફી લેવામાં આવતી હતી. પરંતુ સરકારે હવે આ ફી સંપૂર્ણપણે રદ્દ કરી દીધી છે. એટલે કે 5 થી 7 વર્ષ અને 15 થી 17 વર્ષની ઉંમર વચ્ચેના બાળકોના આધાર કાર્ડ પર બાયોમેટ્રિક અપડેટ કરાવવાની પ્રક્રિયા હવે સંપૂર્ણ મફત રહેશે.

આ નિર્ણયથી દેશભરના લાખો પરિવારોને રાહત મળશે. સરકારનો આ પગલું ડિજિટલ ભારત મિશનને મજબૂત બનાવવાનું છે, જેથી કોઈપણ બાળક અથવા કિશોર આધાર કાર્ડ અપડેટ ન કરાવવા પૈસાની અછતને કારણે પાછળ ન રહી જાય.

આ પણ જુઓ : ક્યાં ખેડૂતોને મળે છે પ્રધાનમંત્રી ફસલ વીમા યોજનાનો લાભ? જાણી લો સંપૂર્ણ માહિતી અને નિયમો

બાળકો માટે બાયોમેટ્રિક અપડેટ ફરજિયાત કેમ?

બાળકોનો બાયોમેટ્રિક ડેટા (ફિંગરપ્રિન્ટ અને આઇરિસ સ્કેન) સમય સાથે બદલાતો રહે છે. નાના બાળકોમાં શરીરની વૃદ્ધિ સાથે ફિંગરપ્રિન્ટની લાઇનોમાં ફેરફાર થાય છે. એ જ રીતે કિશોરાવસ્થામાં શરીરમાં ઝડપી પરિવર્તન થાય છે, જેના કારણે આધાર કાર્ડમાં દર્શાવેલ બાયોમેટ્રિક ડેટા અપ્રમાણભૂત બની શકે છે.

તે જ કારણસર UIDAI (યુનિક આઇડેન્ટિફિકેશન ઓથોરિટી ઓફ ઇન્ડિયા)એ 5 થી 7 વર્ષ અને 15 થી 17 વર્ષની ઉંમરે બાયોમેટ્રિક અપડેટ ફરજિયાત બનાવ્યું છે. હવે આ પ્રક્રિયા મફત હોવાથી, માતા-પિતા સરળતાથી તેમના બાળકોનો આધાર અપડેટ કરાવી શકશે.

આધાર બાયોમેટ્રિક અપડેટ કરવાની પ્રક્રિયા

જો તમારા બાળક અથવા કિશોરને આધાર કાર્ડમાં બાયોમેટ્રિક અપડેટ કરાવવું હોય, તો નીચેની સરળ પ્રક્રિયા અનુસરો:

1. નજીકનું આધાર સેન્ટર શોધો:
   UIDAIની સત્તાવાર વેબસાઇટ (uidai.gov.in) અથવા mAadhaar મોબાઇલ એપ્લિકેશન પર જઈને તમારું નજીકનું આધાર નોંધણી કેન્દ્ર શોધી શકાય છે.

2. ફોર્મ ભરો:
   આધાર નોંધણી અને અપડેટ ફોર્મ કેન્દ્રમાંથી મેળવી તેને પૂરેપૂરી માહિતી સાથે ભરો.

3. બાયોમેટ્રિક સબમિશન:
   સેન્ટર ઓપરેટર તમારા બાળકનો ફિંગરપ્રિન્ટ સ્કેન, આઇરિસ સ્કેન અથવા બંને લઈને બાયોમેટ્રિક ડેટા સિસ્ટમમાં દાખલ કરશે.

4. પ્રમાણીકરણ:
   માહિતી અપડેટ થયા બાદ તમને રસીદ આપવામાં આવશે, જેને રેફરન્સ તરીકે રાખવું જરૂરી છે.

આ સમગ્ર પ્રક્રિયા હવે સંપૂર્ણપણે મફત છે.

સરકારના નિર્ણયનો લાભ કોને મળશે?

આ નવા નિયમથી ખાસ કરીને ગ્રામ્ય વિસ્તારોના પરિવારોને મોટો લાભ થશે. ઘણા પરિવારોમાં ₹50 જેવી ફી પણ ભારરૂપ બની જતી હતી, જેના કારણે તેઓ આધાર અપડેટ ટાળી દેતા. હવે મફત સુવિધા ઉપલબ્ધ હોવાથી કોઈપણ બાળક અથવા કિશોર આધાર કાર્ડ અપડેટ વિના નહિ રહે.

તે ઉપરાંત, 5 થી 7 વર્ષના બાળકો જ્યારે સ્કૂલમાં પ્રવેશ લે છે અથવા 15 થી 17 વર્ષની ઉંમરે સરકારી યોજનાઓ, સ્કોલરશિપ્સ, ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ વગેરે માટે આધાર ફરજિયાત બને છે ત્યારે અપડેટેડ આધાર કાર્ડ હોવું ખૂબ જ જરૂરી છે.

UIDAIની માર્ગદર્શિકા અને રાજ્યોને સૂચના

કેન્દ્ર સરકારે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને આ બાબતે પત્રો મોકલવામાં આવ્યા છે. તમામ બાળકો અને કિશોરોના આધાર કાર્ડ અપડેટ ટૂંક સમયમાં પૂર્ણ થાય તે માટે રાજ્ય સરકારોને સૂચના આપવામાં આવી છે. UIDAIએ સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે આધાર અપડેટ કરાવવું હવે ફરજિયાત છે અને તેનો બોજ લોકો પર નહિ આવે.

ડિજિટલ ભારત મિશન તરફ એક પગલું

આ નિર્ણય માત્ર આર્થિક રાહત પૂરતું નથી, પરંતુ ડિજિટલ ભારત અભિયાનને મજબૂત બનાવવા માટેનું પણ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. આધાર કાર્ડ દ્વારા દરેક નાગરિકને ડિજિટલ ઓળખ અપાવવામાં આવે છે. બાળકો અને કિશોરોના અપડેટેડ આધાર કાર્ડથી ભવિષ્યમાં તેઓ સરકારી યોજનાઓનો સરળતાથી લાભ લઈ શકશે.

ઉપરાંત, ભવિષ્યમાં આધાર કાર્ડ બેન્કિંગ, શિક્ષણ, આરોગ્ય સેવાઓ, પાસપોર્ટ, ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ, રેશનકાર્ડ વગેરે અનેક સેવાઓ માટે પ્રાથમિક ઓળખ દસ્તાવેજ તરીકે ઉપયોગી બનશે.

માતા-પિતાએ ધ્યાનમાં રાખવાની બાબતો

• જો તમારું બાળક 5 થી 7 વર્ષની ઉંમરમાં છે તો તરત જ બાયોમેટ્રિક અપડેટ કરાવો.
• 15 થી 17 વર્ષની ઉંમરે ફરી એકવાર બાયોમેટ્રિક અપડેટ ફરજિયાત છે.
• આ પ્રક્રિયા હવે મફત છે, તેથી કોઈ ખાનગી એજન્ટ અથવા સેન્ટરને ચૂકવણી ન કરો.
• આધાર અપડેટ કર્યા બાદ મળતી રસીદ સાચવી રાખો.

અંતિમ શબ્દ

કેન્દ્ર સરકારે આધાર કાર્ડ સંબંધિત લીધેલો આ નિર્ણય ખરેખર ક્રાંતિકારી છે. આજ સુધી બાળકો અને કિશોરોના આધાર કાર્ડમાં બાયોમેટ્રિક અપડેટ માટે નાની ફી વસુલાતી હતી, પરંતુ હવે તે સંપૂર્ણ મફત રહેશે. આ પગલાથી લાખો પરિવારોને સીધી રાહત મળશે અને દેશભરના તમામ બાળકોની ઓળખ ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ પર સુરક્ષિત રીતે ઉપલબ્ધ થશે.

આ સાથે, ભારત સરકારના “ડિજિટલ ભારત” મિશનને વધુ મજબૂતી મળશે અને ભવિષ્યમાં બાળકોને સરકારની વિવિધ યોજનાઓ અને સેવાઓનો લાભ મેળવવામાં સરળતા થશે.