ગાંધીનગર, 10 ઑગસ્ટ :ખેતીમાં વધતા રસાયણિક ખાતર અને જંતુનાશકોના ઉપયોગથી જમીનની ઉર્વરતા ઘટી રહી છે. ખેડૂતોને ઉત્પાદન ખર્ચ વધતો જાય છે અને પાકની ગુણવત્તા પર પણ પ્રતિકૂળ અસર પડે છે. આવી પરિસ્થિતિમાં જમીનને પુનર્જીવિત કરવા માટે અને પાકને પ્રાકૃતિક પોષણ આપવા માટે જીવામૃત એક અસરકારક અને સસ્તું વિકલ્પ બની રહ્યું છે.

જીવામૃત બનાવવા માટે જરૂરી સામગ્રી

• દેશી ગાયનું તાજું છાણ – 10 કિલો
• કઠોળનો લોટ – 1 કિલો
• દેશી ગોળ – 1 કિલો
• વડ નીચેની માટી – 1 મુઠ્ઠી
• દેશી ગાયનું ગૌમુત્ર – 10 લીટર
• પાણી – 170 થી 180 લીટર

બનાવવાની રીત

170 લીટર પાણીમાં ઉપર દર્શાવેલ બધી સામગ્રી ઉમેરવી. દિવસમાં ઘડિયાળના કાંટાની દિશામાં બે વખત લાકડી વડે સારી રીતે હલાવવું. બેરલને હંમેશા છાંયામાં અને ઢાંકેલું રાખવું. 4 થી 6 દિવસમાં જીવામૃત તૈયાર થઈ જશે.

વપરાશની રીત

• તૈયાર જીવામૃતને 5માં દિવસે ઉપયોગ કરવો શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.
• 50 વિધામાં 200 લીટર જીવામૃત પિયત (સિંચાઈ) સાથે આપી શકાય.
• 21 દિવસના અંતરે બીજી વખત પણ પિયત સાથે આપવું હિતાવહ છે.

સાવચેતીઓ

• વાપરતા પહેલા 8 કલાક સુધી હલાવવું નહિ, જેથી કચરો તળીયે બેસી જાય અને નળ બ્લોક ન થાય.
• નળ બેરલના તળીયાથી 10 ઇંચ ઉપર લગાવવો જેથી કચરો અંદર ન આવે.
• પંપ અથવા ડ્રિપ સિસ્ટમમાં વાપરતા પહેલા જીવામૃતને ગાળી લેવું ફરજિયાત છે.

ખેડૂતોને લાભ

જીવામૃતના પ્રયોગથી જમીનમાં રહેલા સૂક્ષ્મજીવો સક્રિય થાય છે, પાકની વૃદ્ધિ તેજ બને છે, અને રોગ પ્રતિકારક શક્તિ વધે છે. સાથે સાથે ખાતરનો ખર્ચ ઘટે છે અને ઉત્પાદનની ગુણવત્તા પણ સુધરે છે.

ખેડૂતોએ રસાયણિક ખાતરના ખર્ચમાં ઘટાડો કરીને અને જમીનનું સ્વાસ્થ્ય જાળવી રાખવા માટે જીવામૃતનો નિયમિત ઉપયોગ કરવો જોઈએ. નિષ્ણાતો કહે છે કે આ ઉપાય માત્ર પર્યાવરણ માટે જ નહીં, પરંતુ ખેડૂતોની આર્થિક સ્થિતિ સુધારવામાં પણ મદદરૂપ છે.

જીવામૃતના મુખ્ય ફાયદા

1. જમીનની ઉર્વરતા વધે – તેમાં રહેલા સૂક્ષ્મજીવો જમીનમાં કાર્બનિક પદાર્થોનું વિઘટન કરે છે અને પોષક તત્વો છોડને સરળતાથી ઉપલબ્ધ બનાવે છે.

2. પાકમાં રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધે – જીવામૃતના પ્રયોગથી છોડ મજબૂત બને છે અને જીવાત-રોગ સામે સ્વાભાવિક રીતે લડી શકે છે.

3. ખર્ચમાં ઘટાડો – રસાયણિક ખાતર અને જંતુનાશકો પરનો ખર્ચ ઘણી હદ સુધી ઘટે છે.

4. ઉત્પાદનની ગુણવત્તા સુધરે – રસાયણમુક્ત પાકમાં સ્વાદ, પોષણ અને માર્કેટ વેલ્યૂ વધારે મળે છે.

5. પર્યાવરણ માટે અનુકૂળ – જમીન, પાણી અને હવામાં કોઈ પ્રદૂષણ નથી કરતી, જેથી કુદરતી સંતુલન જળવાય છે.

6. જમીનનું આરોગ્ય લાંબા ગાળે જળવાય – નિયમિત પ્રયોગથી જમીન નરમ અને સૂક્ષ્મજીવો માટે અનુકૂળ રહે છે.

7. પાકની વૃદ્ધિ ઝડપે થાય – સૂક્ષ્મજીવો છોડના મૂળ વિસ્તારમાં સક્રિય રહીને પોષણ ઝડપી પહોંચાડે છે.

આ પણ વાંચો : “ગુજરાતના ખેડૂતો માટે સુધારેલી કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ યોજના 2025 | ખેડૂત લોન યોજના વિગતવાર માહિતી”

‎1. જીવામૃત 2. જીવામૃત બનાવવાની રીત 3. જીવામૃત ફાયદા 4. જીવામૃત સાથે ખેતી 5. જીવામૃત ઘરમાં બનાવવું 6. જીવામૃત ફોર્મ્યુલા 7. જીવામૃત ઉપયોગ 8. જીવામૃત કેવી રીતે બનાવવું 9. જીવામૃત તત્વો 10. જીવામૃત ખેતી માટે 11. જીવામૃત નર્સરી 12. જીવામૃત જીવાદાર 13. જીવામૃત સાથે પર્યાવરણ 14. જીવામૃત ઉપયોગની વિધિ 15. જીવામૃત બનાવવા માટે જરૂરી સામગ્રી 16. જીવામૃત પેદાશ 17. જીવામૃત ખાતર 18. જીવામૃત વિધિ 19. જીવામૃત ગુણ 20. જીવામૃત સાથે કપાસ ખેતી