પ્રાકૃતિક ખેતી

આધુનિક સમયમાં ખેતીને વધુ ઉપજ આપવાની દોડમાં ખેડૂતો ધીમે ધીમે રસાયણિક ખેતી તરફ વળી ગયા છે. શરૂઆતમાં તેનો લાભ થયો, પણ સમય જતાં તેના દોષો વધુ દેખાવા માંડ્યા. જમીનની ઉપજશક્તિ ઘટી રહી છે, પાણી પ્રદૂષિત થઈ રહ્યું છે અને ખેડૂતોનો ખેતી ખર્ચ વધતો જાય છે. તેના મુકાબલે પ્રાકૃતિક ખેતી (Natural Farming) ખેડૂતોને ઓછા ખર્ચે, વધુ આરોગ્યપ્રદ અને ટકાઉ વિકલ્પ પૂરો પાડે છે.

1. રસાયણિક ખેતીના નુકસાન

જમીન બાંજર બનતી જાય છે

રસાયણિક ખાતર અને જંતુનાશકના સતત ઉપયોગથી જમીનની સજીવતા ઘટી રહી છે. માટી કઠણ બની જાય છે અને ઉપજ ક્ષમતા ઓછી થાય છે. પરિણામે દર વર્ષે ખેતીની ઉપજ ઘટાડો અનુભવાય છે.

ખેતી ખર્ચ વધી રહ્યો છે

ખેડૂત મોંઘા રસાયણિક ખાતર અને દવાઓ પર આધારિત થઈ ગયા છે. પાકને બચાવવા માટે નવી દવાઓની જરૂર પડે છે. જેના કારણે ઉપજ ઘટે છે અને ખર્ચ વધે છે.

જીવાતો વધુ તાકાતવર બની રહ્યા છે

જંતુઓ સામે દવા છાંટવાથી તેઓ થોડા સમય માટે નાશ પામે છે, પરંતુ સમય જતાં વધુ તાકાતવર થઈ જાય છે. તેથી નવા-નવા જંતુનાશકનો ઉપયોગ કરવો પડે છે જે ખર્ચાળ અને નુકસાનકારક છે.

પશુઓના આરોગ્ય પર અસર

ખેતરમાં ઉપયોગ થતી દવાઓનું પાણી અને ઘાસ દ્વારા પશુઓના શરીરમાં પ્રવેશ થાય છે. જેના કારણે સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ તથા ગંભીર બીમારીઓ વધે છે.

બળતમાં પાણીની કમી

જંતુનાશક અને રસાયણોના કારણે પાણીની ગુણવત્તા ઘટી જાય છે. સિંચાઈ માટે શુદ્ધ પાણી મળતું નથી. જેના કારણે પાકનું ઉત્પાદન અસરગ્રસ્ત થાય છે.

હવામાનની મારથી પાકને નુકસાન

રસાયણિક ખેતીમાં જમીનની પાણી સંગ્રહ ક્ષમતા ઘટે છે. જેના કારણે વધારે વરસાદ કે દુષ્કાળ આવે તો પાક નાશ પામે છે.

આ પણ જુઓ : કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ યોજના – ખેડૂત માટે સહેલાઈભર્યો લોનનો માર્ગ

આ પણ જુઓ  : એરંડા નિંદામણ નાશક દવા : એરંડા પાકમાં Weed Control માટે જરૂરી Herbicide – સંપૂર્ણ માર્ગદર્શિકા

2. પ્રાકૃતિક ખેતીના ફાયદા

ઓછો ખેતી ખર્ચ

પ્રાકૃતિક ખેતીમાં રસાયણિક ખાતર અને જંતુનાશકનો ઉપયોગ થતો નથી. દવાઓ-ખાતરની જગ્યાએ ગાયના ગોળ, છાશ, બીજામૃત જેવા પરંપરાગત ઉપાયો અપનાવવામાં આવે છે. જેના કારણે ખેતી ખર્ચ ખૂબ ઓછો થાય છે.

જમીનનું આરોગ્ય સુરક્ષિત

પ્રાકૃતિક ખેતી જમીનની ઉપજશક્તિ જાળવી રાખે છે. માટીમાં સજીવ તત્વો વધે છે, જેના કારણે જમીન વર્ષોથી ઉપજાઉ રહે છે.

સ્વસ્થ અને પોષક આહાર

પ્રાકૃતિક ખેતીમાંથી મળતા પાકમાં રસાયણ ન હોવાથી તે સંપૂર્ણ સ્વસ્થ અને પૌષ્ટિક હોય છે. આવા ખોરાકનું સેવન માણસના આરોગ્ય માટે લાભદાયક છે.

પર્યાવરણનું સંરક્ષણ

રસાયણમુક્ત ખેતીના કારણે જમીન, પાણી અને હવામાં પ્રદૂષણ ઓછું થાય છે. જૈવિવિવિધતા (Biodiversity) વધે છે અને પ્રકૃતિનું સંતુલન જળવાય છે.

હવામાન પ્રતિરોધક શક્તિ

3. પ્રાકૃતિક ખેતીનું મહત્વ

પ્રાકૃતિક ખેતી ખેડૂત માટે આર્થિક રીતે લાભદાયક છે કારણ કે ખર્ચ ઓછો થાય છે અને પાકની ગુણવત્તા સારી રહે છે. ગ્રાહકોને રસાયણમુક્ત ખોરાક મળે છે, જે આરોગ્ય માટે શ્રેષ્ઠ છે. સાથે સાથે ભવિષ્યની પેઢી માટે પણ પ્રાકૃતિક ખેતી એક સુરક્ષિત માર્ગ છે.

4. નિષ્કર્ષ

ગુજરાતમાં ગુજરાત પ્રાકૃતિક કૃષિ વિકાસ બોર્ડ ખેડૂતોને પ્રાકૃતિક ખેતી તરફ વળવા માટે પ્રોત્સાહિત કરી રહ્યું છે. આજે જ એક પગલું પ્રાકૃતિક ખેતી તરફ ભરો – કેમ કે તેનાથી જમીન સુરક્ષિત રહેશે, આરોગ્યપ્રદ ખોરાક મળશે અને ભવિષ્યની પેઢી માટે પર્યાવરણ શુદ્ધ રહેશે.

👉 “આવો, પ્રાકૃતિક ખેતી તરફ એક પગલું ભરો – ભવિષ્ય સુરક્ષિત બનાવો.”

પ્રાકૃતિક ખેતી ગુજરાત, Natural Farming Gujarat, રસાયણિક ખેતીના નુકસાન, પ્રાકૃતિક ખેતીના ફાયદા, Organic farming benefits, sustainable agriculture, Gujarat natural farming board